I. HƯỚNG DẪN XỬ LÝ MÔI TRƯỜNG NƯỚC SAU BÃO LỤT
Xử lý nước sinh hoạt ngập lụt bằng hoá chất Cloramin:
|
Dùng hóa chất xử lý nước phải theo đúng tỷ lệ đã được hướng dẫn |
Hoá chất sử dụng là cloramin B và cloramin T. Đây là những hóa chất mà Bộ Y tế cấp cho các địa phương để xử lý nước cho nhân dân trong và sau bão lụt. Cloramin B hoặc cloramin T được sử dụng dưới hai dạng: viên 0,25g và bột. Hàm lượng clo hoạt tính của loại bột thông thường là 25%. Nếu khử trùng bằng bột cloramin B thì theo tỷ lệ sau:
- Nếu cloramin dạng viên thì 1 viên xử lý được 25 lít nước.
- 1g cloramin B 25% xử lý được 100 lít nước.
- 10 gam cloramin B 25% xử lý 1 m3 nước.
Có thể dùng thìa canh để đong bột hóa chất, mỗi thìa canh đầy tương đương 10g, như vậy để khử 300 lít nước cần khoảng 1/3 thìa canh bột cloramin B. Lượng hóa chất khử trùng này phải được hòa tan đều trong nước và để sau 30 phút là có thể dùng được nước. Nước này vẫn phải đun mới uống được.
1. Xử lý nước giếng:
- Làm trong nước: Dùng phèn chua với liều lượng 1g phèn chua cho 20 lít nước. Hoà tan lượng phèn cần thiết cho lượng nước cần làm trong, chờ khoảng 30 phút cho cặn lắng xuống đáy rồi gạn lấy nước trong. Nếu không có phèn chua thì dùng vải sạch để lọc nước giữ lại các cặn bẩn, làm vài lần cho đến khi nước trong.
- Khử trùng bằng cloramin T hoặc B:
+ Dạng viên hàm lượng 0,25g, mỗi viên có thể dùng cho 25 lít nước. Nếu khử trùng bằng bột cloramin B, clorua vôi thì theo tỷ lệ sau: 30 lít nước cần 0,3g cloramin B 25% hoặc 0,4g clorua vôi 20%. Có thể dùng thìa canh để đong bột hoá chất, mỗi thìa canh đầy tương đương 10 g, như vậy để khử 300lít nước cần khoảng 1/3 thìa canh bột cloramin B. Lượng hoá chất khử trùng này phải được hoà tan đều trong nước và để sau 30 phút là có thể dùng được nước. Nước này vẫn phải đun sôi mới uống được.
+ Về nguyên tắc nước giếng sau khử trùng phải có nồng độ clo thừa là 0,5 - 1,0 mg/lít. Tính lượng cloramin B cần thiết cho giếng nước trên cơ sở nồng độ cần thiết là 10g cloramin B 25%/m3. Có thể dùng một số hóa chất như clorua vôi 20% (13g/m3), hoặc clorua vôi 70% (4g/m3).
* Cách thực hiện:
Múc một gầu nước, hòa lượng hóa chất nói trên vào nước, lưu ý phải khuấy cho tan hết. Tưới đều gầu nước này vào giếng. Thả gầu cho chìm sâu đến nửa cột nước rồi kéo lên xuống nhẹ nhàng khoảng 10 lần. Dùng nước này dội lên thành giếng để khử trùng, để khoảng 30 phút sau là có thể dùng được. Nước đã khử trùng bằng cloramin vẫn phải đun sôi mới được uống.
Riêng với giếng khoan thì phải bơm hết nước đục và bơm tiếp 15 phút nữa bỏ nước đi sau đó có thể sử dụng được. Cần chú ý làm vệ sinh bơm, sàn giếng.
Chú ý:
Chỉ tiến hành khử trùng nước giếng sau khi đã làm trong. Nếu khử trùng cùng một lúc với làm trong nước bằng phèn chua, thì phèn chua và các chất hữu cơ có mặt trong nước đục sẽ hấp thụ hết clo hoạt tính. Khi đó clo không còn tác dụng khử trùng nữa.
II. HƯỚNG DẪN XỬ LÝ MÔI TRƯỜNG TRONG KHU DÂN CƯ
- Nước rút đến đâu các gia đình làm vệ sinh nhà cửa và huy động cộng đông làm vệ sinh môi truờng đến đó, vì nếu không làm kịp thời thì sẽ khó đây được phù sa ra khỏi nhà, sân và đường đi.
- Khi nước rút hết, môi trường ô nhiễm nặng nề, có mùi tanh thối do xác súc vật, côn trùng, cây cối thối rữa. Cần khơi thông cống rãnh, lấp vũng nước đọng, chôn lấp xác súc vật chết và tẩy uế.
- Dọn đẹp vệ sinh nhà cửa, phơi khô quân áo, không treo mặc quần áo ẩm ướt vào một chổ dễ làm nơi trú ẩn cho muỗi phát triển.
- Làm vệ sinh và tu sửa nhà tiêu, chuồng trại chăn nuôi (nếu không hỏng nặng). Trường hợp nhà tiêu hỏng nặng, chọn nơi cao ráo xa nhà, xa giếng (20m) đào hỗ đi tạm rồi lấp đất, ngăn chặn côn trùng, súc vật tiếp xúc với phân, chờ một vài tuần sửa lại nhà tiêu. Thực hiện việc vệ sinh, thu gom và che chắn hố ủ phân, phân thải phát sinh trong chuồng trại chăn nuôi, hạn chế phân thải, nước thải chăn nuôi phát tán ra môi trường.
- Thực hiện xử lý xác súc vật chết theo quy trình và hướng dẫn của cơ quan chuyên môn về thú y.
III. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH CHÔN LẤP GIA SÚC, GIA CẦM BỊ CHẾT DO LŨ, LỤT
1. Đào hố chôn: Chọn nơi khô ráo, không bị xói mòn, ngập lụt khi mưa lũ, xa khu dân cư, trường học, bệnh viện, xa khu chăn thả gia súc, gia cầm, xa các nguồn nước mặt như sông, suối, ao, hồ, kênh, mương…, xa các trục đường giao thông để đào hố chôn gia súc, gia cầm bị dịch bệnh. Tùy theo khối lượng gia súc, gia cầm cần chôn mà đào kích thước cho phù hợp. Thông thường nên đào nhiều hố với kích thước dài 2-3m, rộng 2m, sâu 2m. Cần mở rộng miệng hố so với đáy để tạo thuận lợi cho việc thi công xử lý chống thấm tiếp theo.
2. Xử lý chống thấm lót đáy: Trộn đều đất bột với 3-4% Bentonic BT1 rồi đổ xuống đáy hố một lớp dày khoảng 10cm và san đều cho phẳng. Bentonic BT1 là chất gia cố chống thấm có đặc tính khi gặp nước sẽ trương nở bít kín mọi kẽ hở tạo nên lớp chống thấm đáy rất tốt. Dùng một tấm vải nhựa PVC hoặc bạt dứa may liền mảnh để lót đáy và lót thành hố. Diện tích tấm lót cần được tính toán sao cho đủ để bao gói toàn bộ số gia súc, gia cầm chết bị chôn cộng thêm 5-10% kích thước dự phòng. Rải lên trên lớp vải bạt một lớp đất bột dày khoảng 10cm trước lúc thả xác động vật.
3. Xử lý xác động vật trong hố chôn: Thả các bao chứa xác động vật, gia súc, gia cầm bị bệnh xuống hố cho gọn, cho kín để tận dụng được diện tích và thể tích. Cứ mỗi lớp gia súc, gia cầm được thả xuống lại phun một lượt chế phẩm sinh học để khử tạp khuẩn sinh mùi và kích thích quá trình phân hủy sinh học như các chất: Biotic, Biomix, EM, Entroy, Bima… hiện đang có bán trên thị trường. Sau đó phủ lên trên gia súc, gia cầm một lớp đất dày từ 0,8-1m được đầm nén cho chặt.
4. Đặt ống thoát khí và ống thu khí:
- Cấu tạo của ống thu khí gồm có 2 đoạn ống nhựa PVC đường kính 4-5cm nối với nhau ở giữa bằng một ống gen chữ T để nối tiếp với ống thoát khí có đường kính 2cm. Ống thu khí có chiều dài bằng chiều dài của hố chôn, được đục nhiều lỗ nhỏ thu khí do xác động vật phân hủy để dẫn vào ống thoát khí dẫn ra ngoài.
- Rải một lớp sỏi hoặc đá cuội đường kính 1-2cm, đặt ống thu khí rồi phủ lên trên ống thu khí tiếp một lớp sỏi hoặc đá cuội nữa rồi trải tiếp một lớp vải bạt lên trên. Dùng kéo cắt vải bạt một lỗ nhỏ ở chỗ ống gen chữ T để nối ống thu khí với ống thoát khí rồi phủ đất lên trên lớp vải bạt một lớp đất bảo vệ. Chú ý san phẳng và đánh dốc mái từ tâm hố ra xung quanh.
5. Bảo vệ hố chôn:
- Trộn đều đất bột với 3-4% Bentonic BT1 rồi phủ lên trên lớp đất bảo vệ. Chú ý lớp đất chống thấm này phải có diện tích bề mặt lớn hơn diện tích hố chôn mới có tác dụng chống thấm cho hố chôn.
- Dùng cưa sắc cắt ống thoát khí cao hơn mặt đất 1-2cm rồi rải sỏi, đá lên trên. Dùng một tấm lót bằng vải hoặc bao bì xác rắn phủ lên trên miệng ống thoát khí. Dùng đất phủ xung quanh tấm lót để giữ cho khỏi bị gió bay, chỉ chừa lại ở phần giữa nơi có miệng ống thoát khí.
- Dùng vôi bột hoặc các chất diệt khuẩn như Clorua vôi, Cloramin B phủ lên trên bề mặt hố chôn.
Quy trình chôn lấp trên đây có thể áp dụng với tất cả các loại rác thải hữu cơ độc hại, xác súc vật, động vật v.v…